شات بلاست

توجه :

مطالب این صفحه صرفا جهت اطلاع رسانی ، آموزش و مشاوره می باشد و این مجموعه هیچ فعالیتی در این زمینه ندارد .

شات بلاست به عملیاتی گفته می شودکه در آن سطحی از یک ماده بوسیله پرتاپ ساچمه مورد حمله قرار می گیرد. ساچمه ای که برای این عملیات استفاده میشود می تواند از جنس های متفاوتی باشد مانند ساچمه های فولادی , گرانول سیلیکون و …. زمانی که این عملیات انجام می گیرد، اندکی از سطح بیرونی ماده برداشته می شود که به آن شات می گویند.

عملیات شات بلاست در واقع می تواند بصورت دستگاهی باشد که با قرار گرفتن قطعه یا فلز مود نظر در دستگاه به وسیله توربین شروع به شات بلاست می کند یا بصورت یک تفنگ که شخصی آن را در دست می گیرد و اقدام به عمل شات بلاست می نماید .

شات بلاست ماشینی است که برای تمیزکاری سطح فلزات  در مقیاس بالا و سیستم پاشش خشک  ساخته شده است . مکانیزم تمیز کاری بر مبنای مهار انرژی جنبشی استوار است بطوریکه مواد ساینده فلزی با انتقال انرژی که ادر ماشین شات بلاست از توربین تامین میگردد و با آزاد سازی این انرژی در برخورد ساینده با مواد زائد باعث از هم جدا شدن گردیده سبب تمیز کاری می گردد . تصاویر زیرنشان می دهد  که  چگونه توسط گردونه ای که نقش آن ایجاد نیروی گریز از مرکز و انتقال انرژی به ساینده  میباشدپرتاب مواد ساینده فلزی بسوی قطعه انجام می پذیرد .

چرا عملیات شات بلاست را انجام می دهیم؟

عملیات شات بلاست برای برطرف کردن سطح ناهموار قطعات ریخته گری شده , زنگ زدگی و رنگ های باقیمانده یا تمیز کردن و تقویت قطعه می باشد. پس از این عملیات قطعات یا درب های فرفورژه آماده انجام آبدهی , تراشکاری و رنگ کاری می شود در واقع شات پلاست باعث برطرف شدن عیب های سطح مانند خوردگی و ترک های ریز می شود و با به جا ماندن تنش پسماند روی سطح قطعه باعث افزایش عمر می شود.

اولین و قدیمی ترین کاربرد شات بلاست در تمیز کاری سطوح قطعات ریخته گری شده آهنی و غیر آهنی از عیوب و آلودگی های ظاهری ناشی از ماسه سوخته شده می باشد. فرآیند شات بلاست باعث کاهش تخلخل و ایجاد تنش فشاری پسماند در قطعات آلومینیومی و غیر آهنی می گردد. علاوه بر این، شات بلاست به منظور تمیزی سطوح قطعات آهنگری شده، عیوب ناشی از عملیات حرارتی سطوح سازه های فولادی مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین به منظور آماده سازی سطوح قبل از انجام فرایندهای جوشکاری، آب کاری، گالوانیزه کردن ، فلزکاری لعاب کاری، پوشش دهی پلاستیکی، پوشش دهی شیشه، حکاکی با اسید شیشه، ساچمه زنی و سایر کاربردهای خاص، مورد استفاده قرار می گیرد.

 در سه فیلم زیر چگونگی انجام این عمل بصورت دینامیک نمایش داده شده است .

به ماشینی که در تمیز کاری از توربین و مواد ساینده فلزی استفاده نماید در اصطلاح عامه شات بلاست اتلاق می گردد درحالیکه به اشتباه  سند بلاست گاه به این ماشینها سند بلاست گفته می شود و این در حالیست که در  سند بلاست نه تنها از مواد ساینده غیر فلزی است بلکه مکانیزم انتقال مواد ساینده نیز  هوای فشرده  میباشد .

یک ماشین شات بلاست عموما متشکل از توربین ، کابین یا اتاق تمیزکاری ،سیستم بازیابی شامل مخزن جمع آوری ، الواتور و سپراتور یا جدا ساز و غبارگیر میباشدبه طبع نا مگذاری این ماشینها بر اساس مکانیزم کار گیری قطعه ، خود مورد تمیز کاری و نحوه جرکت در هنگام تمیز شدن متفاوت می باشد فیلمی که در ادامه مشاهده می نمائید یک سیستم آویزی مداوم که تا حدی در بر گیرنده این تعریف باشد را نمایش داده است .

تصویر زیر نمایش دهنده  برخی ماشینهای شات بلاست  ساخت و تولید شده در ایران  را نمایش می دهد .

در این قسمت به معرفی برخی ماشینهای پر کاربرد در صنعت می پردازیم.
ماشین های شات بلاست گروه بشکه ای 

ماشینهای این گروه در سه دسته قرار گرفته که عبارتند از بشکه ؛ درامی ؛ بشکه ای مداوم پیشنهادی عالی برای تمیز کاری گروهی قطعات در اندازه کوچک؛ سبک؛ یا متوسط با شکلی تقریبا یکسان و تیراژ بالا میباشد. مزیت ماشینهای فوق نسبت به دیگر ماشینها قابلیت پولیشینگ در آن بوده که براثر چرخش و غلطیدن قطعات برروی هم صورت میپذیرد . شات بلاست بشکه ای ماشین شات بلاست بشکه ای قدیمیترین نوع ماشین توربینی بوده روش عملیات بدان صورت است که قطعات از قسمت بالای بشکه شارژ ؛ براثر چرخش بشکه قطعات نیز روی یکدیگر غلطیده با پاشش ساچمه برروی قطعه ؛ همزمان با چرخش آن کلیه سطوح قطعه تمیز میگردد عمل تخلیه نیز میتواند از قسمت بالا یا پایین میسر است که بستگی به سفارش مشتری و سرعت عملیات همچنین محل اجرا میباشد . 

شات بلاست مدل درامی ماشینهای درامی نوع تکامل یافته سیستم بشکه ای میباشد از آنجاییکه نوع بشکه ای استهلاک بیشتری داشته ؛ خصوصا برای تخلیه و بارگیری قطعات درماشین معمولی سیستم های ابداع شد که یا حفظ قابلیت غلطیدن کار را برای اپراتور تسهیل نماید بجای بشکه در نوع درام از نوعی نوار نقاله که همواره در حال چرخش است استفاده که قطعات روی آن غلطیده توربین نیز از بالا توسط ساچمه انها را بمباران مینمایند قطعات پس از تمیز شدن تخلیه میگردند. رعایت عملی اصول یک تمیز کاری ایده ال شامل ایجاد ضربه چرخش لرزش و مکانیزم غلطش قطعات به همراه وجود نیروی ثقل و فرم غلطک دستگاه علاوه بر ایجاد سرعت مناسب سبب افزایش راندمان در نتیجه مزیت اقتصادی این ماشین و خانواده آن نسبت به دیگر ماشینهاست. بعلاوه این سیستم مزیت جلا دادن به قطعه و تمیز کاری کل زوایای قطعه را نیز برخوردار است ماشین فوق در گروه غیر مداوم طبقه بندی گردیده اما با برخی تمهیدات مثل افزایش و اضافه نمودن خطوط آن را مداوم نمود . 

هدف از تمیز کاری

طراحی این ماشینها با هدف برداشت پلیسه های جزیی تمیزکاری قطعات کونیک و زاویه دار قطعات گرد و سوراخهاییکه نبایستی درتمیز کاری آسیب ببینند برداشت زواید تغییر شکل و موارد دیگر بوده توان بکارگیری تیراژ بالای قطعات کوچک به همراه پولیش انها ماشینهای تیپ فوق را قادر به پوشش طیف وسیعی از صنایع از قبیل ریخته گری آهنی و غیر آهنی ؛ آهنگری و عملیات حرارتی ؛ فورج (پوسته برداری)؛قطعات کوچک خودرو دایکست الومینیوم و موارد متعدد دیگر نموده است . ماشینهای فوق درابعاد متفاوت و قطعات و لوازم متنوع طبق سفارش مشتری قابل عرضه بوده اما بیشترین تقاضا برربوی ماشینهای است که در هرسیکل قادر به تمیزکاری ۱۵۰؛۲۵۰؛۳۰۰؛۵۰۰ کیلوگرم قطعه باشد . 

شات بلاست مدل میزی ماشینهای شات بلاست میزی پس از نوع درامی بیشترین متقاضی را به خود اختصاص داده است و بکار بردن ان هنگامی توصیه شده که ابعاد قطعات بقدری بزرگ بوده که هنگام کار با نوع بشکه ای یا درام امکان اسیب به خواص مکانیکی و ابعاد محتمل باشد همینطور طی چرخش قطعه روی میز ساچمه زنی بطور همگن صورت می پذیرد کار با این ماشین بسیار ساده و بخاطر اپشنهای قابل تجهیز با وجود جای داشتن درسیستم بسته امکان افزایش کمی ؛ عملیات را دارا میباشد .  همانطور که مشخص است میزها یا درشکم دستگاه قرار دارند ویا برروی در ماشین سوار هستند البته آندسته از ماشینهایی که میز برروی درب سوار است قابلیت دو سیستم شدن یا دو میز بودن را به جهت افزایش راندمان دارند .کلیه ماشینهای طراحی شده برای این سیستم عملیات تمیز کاری را با قرار دادن قطعه برروی صفحه ای گرد که به دور خود میچرخد و پاشش ساچمه از توربین به گونه ای که کل زوایای قطعه را پوشش دهد صورت میپذیرد. کارخانجات بزرگ صنایع ریخته گری آهنی و غیر آهنی اهنگری عملیات حرارتی تولید قطعات کوچک اتو مبیلدایکست و کارگاههای ماشین سازی و…. بعنوان راه حلی مناسب برای درسیستمهای بسته(بچ) تمیزکاری مطرح می باشد .این ماشینها نیز علاوه بر قابلیت پوسته زداییپلیسه بری حذف روغنماسه زدایی و…با نصب برخی تجهیزات کنترلی قادر به شات پینینگ نیز خواهندبود درانواع متوسط وبزرگ ماشینهای فوق تنها با سفارش مشتری قابلیت افزایش تعداد توربین وجود دارد. قطر میز و تعداد ان مشخص کننده نام آن بوده و کلیه اپشنها طبق سفارش مشتری به سیستم اضافه میگردد.  

شات بلاست آویز مونو ریل 

درحالیکه ساچمه زنی الزاما با وزن و حجمی نسبتا سنگین و تیراژی بالا و سرعتی بالا درسیستم آویزی مدنظر باشد با توجه به مزایای این روش ماشین آویزی مونو ریل از نوع بسته یا غیرمداوم و یا مداوم پیشنهاد میگردد. عملکرد هر دو تیپ یکسان اما تجهیزات متفاوتی را دارا میباشند از جمله آنها نحوه در خط قرار دادن ریلها میباشد همچنین دربهای آنها امروزه با ترفندهای ایجاد شده حتی سیستمهای بسته نیز همزمان قادر به تخلیه و بارگیری میباشند و تا حدودی محدودیت سرعت وجود ندارد .  قطعات بسته به حجم ؛ وزن ؛ اندازه ؛ هدف از ساچمه زنی؛ و نوع ماشین به اشکال متفاوت برروی جرثقیل و سبد سوار و ضمن حرکت رو به جلو در صورت لزوم بدور خود نیز حول محور قلاب میچرخد تا بطور کامل ساچمه به قطعه پاشیده شود .  توربینها نیز به جهت پوشش کامل درنقاط مختلف تعبیه شده اند ؛ ضمنا هر نوع پروفیل یا قطعه نیز بسته به شرایط حرکت مینمایند .  قدرت مانور این تیپ ماشینها بسیار بالا و قادر به ساچمه زنی با هر هدفی به قطعات میباشد ولی مهمترین کاربرد این ماشینها علاوه بر شات پینینگ و ریخته گری بکار گیری جهت آماده سازی درخطوط رنگ کارخانجات بزرگ تولیدی صنایع فلزی می باشد .

شات بلاست آویزدار دو ریلی کارخانجات تولید مقاطع فولادی مانند ورق مفتول اسلب شمش همچنین سازه های درز جوش شده مانند لوله سیلندر گاز ومقاطع میله ای شکل که میبایست اچ گردند بعلاوه اندسته ازسازه هایی که بایست همزمان با تمیزی بهبود کیفیت سطح نیز بیابند چه هدف شات پینینگ وچه شات بلاست باشد در حالیکه قطعات سنگین نیمه سنگین حتی سیک بوده وانتظار سرعت بالا درعملیات بدون اسیب رساندن به قطعه درعین تمیز شدن کل قطعه باشد مناسبترین گزینه بکار بردن شات بلاست اویزی میباشد .  عمده ترین دلیل طراحی وساخت این تیپ ماشینها عملکرد بالای تمیز کاریطراحی بصورت فشرده کارکرد اسان قابلیت انطباق سریع در خط تولید ایمنی خوب قدرت بالادرجدا سازی بوسیله هوا یا مغناطیسی کسب همزمان تمیزکاری وکیفیت مکانیکی وطول عمر بالای ان میباشد .  دیگر وبژه گی شات بلاستهای اویزی قدرت بالا وازادی عمل درتغییر وتبدیل برخی اجزا متناسب قطعات مختلف میباشد بطوریکه قلاب سبدو… بسهولت قابل حذف ونصب میباشد به همین سبب سازنده قادر است با تغییر برخی پارامترها سیستم اویزی را به نوع سیستم اجرا نمایند که موجب افزایش راندمان وتوانایی ان خواهد بود . البته درسیستم بسته این قابلیت بدلیل کار گرفتن فطعات سنگین با انجام تغییراتی برروی خطوط ریلی مانند دو ریله کردن صورت میپذیرد .  همه این قابلیتها موجب گسترش بکار گیری این ماشینها در صنایع بزرگ فلزی وخطوط ریخته گری سنگین گردید دقت در تنظیمات مکانیکی و الکتریکی ارایه قطعات ضد سایش وکم استهلاک بخصوص در نقاط اسیب پذیر قلابها قید وبست ها بدلیل نوع عملکرد الزامیست علاوه بر این ماشین به گونه ای به مشتری تحویل که تنظیمات توربین ودیگر اجزا جابجاییحذف یا نصب با سهولت انجام پذیرد. همچنین به جهت سفارشی بودن این ماشینها متناسب با هدف تمیز کاری همواره مقداری قطعات با کاربریهای مورد تقاضا ی مشتری ارایه میگردد . ماشینهای اویزی درمدلها وسایزهای متنوع قابل ارایه میباشد که عبارتند از :  مونو ریل شامل مداوم وبسته، اسپینر ، اتاق اویزی و با آویز بزرگ

آویزی جرثقیلی

ساخت وطراحی این تیپ ماشین الات درفضای اتاقی بزرگ بوده نحوه حمل قطعه استفاده از سیستم جرثقیل منو ریل با قدرت بالابری ۵۰۰۰۰کیلوگرم وحتی بیشتر به همراه سیستمی قابل انعطاف برای تخلیه وبار گیری میباشد دراین روش که کاملا اقتصادی برای قطعات سنگین وامن میباشد میتوان عمل زدودن ماسه ریخته گری ودیگر اخال رابا استفاده از توربینها وسیستم ایر بلاست ودرصورت وجود نقاط غیر قابل دسترسی استفاده ازهردوروش به منظوربهبود کیفیت توصیه میگردد به جهت انعطاف هر چه بیشتر سیستمهای بارگیری تخلیه وحمل ونقل سیستم اویزی بگونه ای که قادر به تحمل وزن وچرخش قطعه باشد میتواند دارای یک یا دو تکیه گاه ویا بیشتر باشد همچنین قلابها نیز تک پایه یا دو پایه وچنگکها نیز درانواع مختلف قابل بکارگیری میباشد . محل تخلیه و بارگیری خارج از ماشین وقابل اجرا برروی دو ریل به جهت عدم تداخل انها درعملیات میباشد مزیت عدم محدودیت این ماشین را منحصر به فرد ساخته است . 

شات بلاست وایر مش  

شات بلاست وایر مش مدل خاصی از نوع تونلی با کارایی ویژه میباشد . این ماشین ها در دو بخش غیر فلزات برای شات بلاست سنگ و سرامیک و در بخش فلزات عموما برای تمیز کاری فلزات با ضخامت نازک و یا فلزات نرم و حساس از جنس فولاد طراحی و روانه بازار گردیده است .  شات بلاست وایر مش بهترین پیشنهاد برای خطوط ریخته گری سنگین و حساس که نیاز به عملکرد با هزینه پایین در عین دقت دارد می باشد در حال حاظر شات بلاست وایر مش علاوه بر تمیز کاری قطعات دایکست بزرگ ، چرخ و رینگ و محور خودرو برای پیشگیری و ماسه زدائی بسیاری از قطعات فولادی استفاده می گردد . از دیگر مصارف این ماشین ها بکارگیری در خطوط شات پینینگ فنر می باشد .

شات بلاست مفتول  

میلگرد و مفتولها ی فولادی پروفیلهایی هستند که اغلب مطابق نظر بیشتر کارفرمایان صنایع ساختمانی الزام به شات بلاست دارند البته این امر نه بدلیل تمیزکاری محض بلکه گاها بدلیل بهبود کیفیت پس از تولید انها به روش کششی است.عموما میل گرد ومفتول با قطر۲نا ۸۰ میلی متر لازمست بلا فاصله پس از تولید ویا پیش از پذیرش رنگ وگاهی قبل از مصرف تمیزکاری گردیده حتی گاهی عایق کاری نیز میگردند به همین جهت ماشینهای شات بلاست مفتول وسیم طراحی وتولید که قادر به انجام اینکار به دو صورت طولی در یک تا چند رشته مفتول یا میله چند گوشه بوده ویا قادر به پذیرش مفتولها بصورت کلافی میباشد شات بلاست میلگرد طولی ازنوع مداوم وکلافی از نوع بسته یا بچ میباشد .

فیلمهای نمایش داده شده متعلق به سازندگان مختلف بوده و صرفا جهت آشنائی مخاطب ارائه گردیده لذا حق مالکیت برای ایشان محفوظ میباشد ضمنا برای برای تماشای برخی فیلمها که ارتباطی به این صفه ندارد لطفا به قسمت ویدئو مراجعه نمائید.